Η γέννηση του Κυπριακού Ζητήματος το 1950 ως αιτήματος αυτοδιάθεσης του κυπριακού Ελληνισμού, στο πλαίσιο της μεταπολεμικής πολιτικής αποαποικιοποίησης των υπόδουλων λαών και της αναγνώρισης του δικαιώματος αυτοδιοίκησης και αυτοδιάθεσής τους, θα οδηγούσε, με βρετανική υπόθαλψη, στην εμπλοκή του τουρκικού παράγοντα στον αντιαποικιακό αγώνα της ΕΟΚΑ, στη βίαιη ανατροπή του κυπριακού αιτήματος για Ένωση και στη μετατροπή του σε Κυπριακό Πρόβλημα. Η παρείσφρηση του Κυπριακού στις εύθραυστες ελληνοτουρκικές σχέσεις θα έθετε τον πολύτιμο Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης σε ομηρία, ενώ η βεβιασμένη ελληνοτουρκική συμφωνία της κυπριακής ανεξαρτησίας θα οδηγούσε τις δύο χώρες στα πρόθυρα πολέμου, το 1963-1964 και το 1967, και θα κατέληγε στην τουρκική εισβολή και στην de facto διαίρεση του νησιού το 1974. Παράλληλα, η βίαιη επιβολή της τουρκικής θέλησης στην Κύπρο θα προκαλούσε, διαμέσου αλλεπάλληλων ελληνοτουρκικών κρίσεων (1974, 1976, 1984, 1996), τη δυναμική αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο, την υποδαύλιση του τουρκικού παράγοντα στη Δυτική Θράκη και επικίνδυνες προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σκοπός των Εκδόσεων Αρματολός είναι η ενθάρρυνση της πρωτογενούς έρευνας, η διοργάνωση επιστημονικών δραστηριοτήτων και η έκδοση αναλυτικών σημειωμάτων και επιστημονικών μονογραφιών για ζωτικές πτυχές των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του Κυπριακού, από το 1950 μέχρι σήμερα, καθώς και των γεωπολιτικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η επιλογή της ονομασίας των Εκδόσεων βασίστηκε στην ετυμολογία της λέξης, η οποία εμπεριέχει βαθύτερες σημειολογικές ερμηνείες, οι οποίες αντανακλούν τους στόχους του εκδοτικού οίκου. Ετυμολογικά, ο αρματολός προέρχεται από το αρματολόγος, αυτός δηλαδή που ασχολείται με τα άρματα, μετά από «σίγηση του ενδοφωνηεντικού -γ-, οπότε αρματολόος > αρματολός»• όπου άρματα, από το λατινικό arma, είναι τα όπλα. Σημειολογικά, όμως, η έννοια μπορεί να διευρυνθεί, για να διαλαμβάνει όχι μόνο τα πραγματικά αλλά και τα πνευματικά άρματα, όπως η κριτική αντίληψη, η οξεία νοημοσύνη, η ορθολογική ανάλυση και η έγκυρη εκτίμηση. Στο τεχνολογικά περίπλοκο περιβάλλον του 21ου αιώνα, όπου η έννοια του πολέμου έχει μεταβληθεί ριζικά –λόγω της μεγέθυνσης των αποστάσεων σε εμπλοκές Beyond Visual Range (BVR, εκτός οπτικής εμβέλειας), της ακρίβειας των πληγμάτων και της ελαχιστοποίησης του χρόνου αντίδρασης– και διενεργείται με αθέατες υβριδικές και ασύμμετρες επιχειρήσεις, αρματωμένος δεν είναι μόνο αυτός που είναι εξοπλισμένος με άρματα, αλλά, πρωτίστως, αυτός που δύναται να αναπτύξει ακριβή και έγκαιρη αντίληψη της αιτίας και της πορείας των εξελίξεων. Άλλωστε, κατά τη ρήση του Ρωμαίου ποιητή Βιργιλίου, “Felix, qui potuit rerum cognoscere causas” (Ευτυχής είναι αυτός που γνωρίζει την αιτία των πραγμάτων).
Στην αρχαιότητα ο Ελληνισμός είχε διακριθεί για τους πρωτοποριακούς θεσμούς, την ποιότητα του πνεύματος και την ευφυΐα του πολιτισμού του, συνεισφέροντας στη θεμελίωση της Δυτικής σκέψη. Ωστόσο, σήμερα ταλανίζεται από συνεχείς κλυδωνισμούς και αδυνατεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις πολυσύνθετες προκλήσεις του 21ου αιώνα. Στο συνεχώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον, όπου αναδύονται καθημερινά απρόβλεπτες απειλές και ανορθόδοξες καταστάσεις, ο ηρωισμός και η αυτοθυσία του παρελθόντος αδυνατούν πλέον να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες επιβουλές του αντιπάλου, ο οποίος δύναται να αξιοποιεί την τεχνολογική και αριθμητική υπεροπλία, για να επιβάλλει δυναμικά τη θέλησή του. Ο λόγος του Θουκυδίδη για το δίκαιο και την ισχύ, στον δραματικό διάλογο των Αθηναίων και των Μηλίων, χαρακτηρίζει εύστοχα τον σημερινό γεωστρατηγικό ανταγωνισμό στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο: «[…] γνωρίζομεν και οι δύο, ότι κατά την συζήτησιν των ανθρωπίνων πραγμάτων το επιχείρημα του δικαίου αξίαν έχει, όπου ίση υπάρχει δύναμις προς επιβολήν αυτού, ότι όμως ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμίς του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του».
Στο ραγδαία εξελισσόμενο διεθνές περιβάλλον, η περιστασιακή επιβίωση ενός κράτους και η προσωρινή ευημερία των πολιτών του δεν είναι πλέον διασφαλισμένες, αν δεν μπορεί το ίδιο το κράτος να διαχειριστεί το στρατηγικό του μέλλον. Το απρόβλεπτο των γεωπολιτικών προκλήσεων, η πολυπλοκότητα των σύγχρονων απειλών και η τεχνολογική υπεροχή των οπλικών μέσων επιβάλλουν, πέραν της αυτονόητης ενίσχυσης της ένοπλης αποτρεπτικής ισχύος, τη δημιουργία μιας πνευματικά αρματωμένης πολιτείας και κοινωνίας, οι οποίες, με τη σοφία της γνώσης και την οξύτητα της κρίσης, να αντιλαμβάνονται τις μακροχρόνιες στρατηγικές επιπτώσεις των εφήμερων και αποσπασματικών αποφάσεων που λαμβάνουν.
Ψήφισμα 9 (Ι) της 9ης Φεβρουαρίου 1946, Ψήφισμα 66 (Ι) της 14ης Δεκεμβρίου 1946 και Ψήφισμα 566 (VI) της 18ης Ιανουαρίου 1952 της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Το κυπριακό αίτημα αυτοδιάθεσης, εκτός των ηθικών ερεισμάτων (τρισχιλιετής ελληνική παρουσία στο νησί, αιματηρή συμμετοχή της Ελλάδας στη συμμαχική πολεμική προσπάθεια, ισχυρή ελληνική πλειοψηφία του πληθυσμού), βασίστηκε σε νομικά επιχειρήματα του διεθνούς δικαίου, όπως στην Παράγραφο 3 του Χάρτη του Ατλαντικού (1941) και στο Άρθρο 2 του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (1945).
Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, 286.
Publius Vergilius Maro (70-19 π.Χ.), Georgics (29 π.Χ.), βιβλίο ΙΙ, στίχος 490.
Freeman, The Greek Achievement: The Foundation of the Western World• Caroll, “The Greek Foundations of the West”.
δίκαια μέν έν τώάνθρωπείω λόγωάπό τής ίσης άνάγκης κρίνεται, δυνατά δέ οί προύχοντες πράσσουσι καί οίάσθενείς ξυγχωρούσιν»: Θουκυδίδης, Ξυγγραφή, βιβλίο Ε, παράγραφος 89.
Θουκυδίδου Ιστορίαι, μετάφραση Ελευθερίου Βενιζέλου, βιβλίο Ε, παράγραφος 89.